Osmanlı’da medreseler, mekteb-i şahaneler ve son olarak bir de Darülfünun vardı. Batı da ise 11. Yüzyıldan yani 1000’li yıllardan bu yana üniversiteler kuruluyordu, 1100’lü ve 1200’lü yıllarda bugünün önde gelen üniversiteleri peş peşe diziliyorlardı. Fenler Evi anlamına gelen Darülfünun, İstanbul’da 20. Yüzyılın başında, 1900 yılında kuruluyordu. Üniversite benzeri bir okuldu, fenler denirken pozitif bilimler kastedilmişti, ama gerçek üniversite sayılamazdı. Üniversite saysanız bile 900 yıl gecikmeyle İstanbul’a gelebilmişti. Matbaa Avrupa’dan 200-300 yıl sonra geldi sözü akıllara kazınmıştır da, üniversitenin 800-900 yıl sonra geldiği nedense hiç söylenmez ve az kişi tarafından bilinir. Osmanlı’nın aydınlanma çağını yaşamamış olması bu nedenledir.
Yaşamımızda en gerçek yol gösterici hiç kuşkusuz bilimdir.
Bilim ülkenin düşünen beyni olan üniversitelerinde üretilebilir.
Platformumuza Kasım 2017’de koyduğumuz “Medrese Üniversitelerinden Araştırma Üniversitelerine mi?” başlıklı Arayış ve Gündem makalemizde üniversitelerimize ve sorunlara değinmiştik. (1) Son iki yılda vadedilen olmadı, araştırma üniversitelerine gidilemedi, geriye dönüldü. Türkiye’nin üniversiteyle tanışması Cumhuriyet döneminde olmuştur. Darülfünun Cumhuriyet’in ilânından 10 yıl sonra, 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi oluyordu. 1770’lerin Mühendishanesinden gelen yapıyla İstanbul Teknik Üniversitesi 1944’de kuruldu. Cumhuriyetin Osmanlı’dan gelmeyen kendine özgün ilk üniversitesi Ankara Üniversitesi, Cumhuriyet döneminde kurulan Enstitü, Fakülte ve Yüksekokulları çatısı altına alarak 1946’da yani Cumhuriyet’in 23. yılında kurulabildi.
Üniversite ve Yüksekokul Farklı Kavramlardır
Ankara Üniversitesini de kuran 13.06.1946 tarihli ve 4936 sayılı Üniversiteler Kanunu’nun birinci maddesinde “Üniversiteler fakültelerden, enstitü, okul ve bilimsel kurumlardan oluşmuş özerkliği ve tüzel kişiliği olan yüksek bilim, araştırma ve öğretim birlikleridir” tanımı yer alıyordu. Bu tanımda bilim ve araştırmaya öğretimden önce yer verilmesi, üniversiteyi yüksekokuldan ayıran temel özelliktir. Üniversiteler ülkenin düşünebilen, araştırabilen beyinleri olmak zorundadır. 1946 yılından sonra eski üniversiteler yeni üniversitelere önderlik ettiler, kaynak oluşturdular. Bina inşa etmekle üniversite kurulamıyordu, tabanında bilim kuruluşları olmalıydı. Yeni üniversiteleri kurmak akademik yapı taşlarının oluşturulmasını, dolayısıyla zamanı gerektiriyordu.
Emperyalistler Karşılarında Güçlü Üniversiteler İstemezler
Üniversite bilim üretilen yerdir ve bilim üniversaldır. Dolayısıyla dinlerden de etnik topluluklardan da bağımsızdır, onların üstündedir, özgür düşüncenin ürünüdür, tüm insanlık içindir. Ancak bir ülkenin varlığını sürdürebilmesi, doğruyu-yanlışı ayırt edebilmesi, çağdaş düzen oluşturabilmesi, ekonomisini büyütebilmesi, yenileşmesi, teknoloji oluşturması, refahı yakalaması hep araştırmaya dayalı bilime bağlıdır. 1960 yılında Türkiye’nin bilim üreten beş üniversitesi vardı, üniversal ve bilimsel karakterleri tartışılmazdı. Türkiye’nin büyümesini, sanayileşmesini, güçlenmesini, gelişmiş ülke olmasını istemeyen emperyalist odaklar, üniversitelerinin güçlenmesini de istemediler. İşte bu nedenle, Amerikan onaylı askerî darbelerde üniversiteler de vurulmuştur.
27 Mayıs Darbesiyle Üniversitelerimiz Budamayla Karşılaştı
Türkiye’de Batı emperyalizmine ve Amerikan boyunduruğuna kitlesel tepki üniversite gençliğinde başlamıştır. O gençlik aldığı eğitimin hakkını vermiş, 1960 öncesi demokratik hak ve özgürlük için mücadele etmiştir. Bunların yapılabildiği dönemde üniversiteler özerk kuruluşlardı, polis rektörden izin almaksızın üniversiteye silahla giremiyordu. 27 Mayıs cuntası 147 öğretim üyesini üniversiteden atıyor, ayrıca “Ordinaryüs Profesörlük” kademesini kaldırıyordu. Nasıl orduda orgenerallik rütbesinin kaldırılması düşünülemezse, bilim ordusunda da ordinaryüslük kaldırılamazdı, ama darbeciler bunu anlayacak eğitim ve kültürden yoksundular. Dışardan aldıkları komutla olduğu kadar, üniversite kesiminden gelecek eleştirilerden korkarak baş kopardılar.
1960 darbesinin üniversitelere verdiği zarar, kalite düşmesiyle uzun dönemde ortaya çıkacaktı. Yetki ve etkileri sınırlanmış eski ordinaryüs profesörler 1970’lere doğru birer birer tükendiler. Akademik çalışmaların kalitesine darbe vurulmak istenmişti, ama hocaların hocası ordinaryüslerin yetiştirdikleri buna bir süre daha izin vermeyecekti. 1960 sonrası üniversite gençliğinin Amerikan emperyalizmine karşı mücadelesi artmıştı. Bu mücadele uğruna canını vermekten, boynunu ipe uzatmaktan çekinmeyen devrimci gençlik vardı. Amerikan güdümlü 12 Mart 1971 darbesiyle 1961 Özgürlükler Anayasası şal örtme aldatmacasıyla budanırken, üniversite özerkliği de nasibini alıyor, öncelikle anayasanın üniversitelerle ilgili 120. Maddesi değiştiriliyordu.
120. Maddenin ilk biçiminde yer alan özerkliğin boyutlarıyla ilgili “bilimsel ve idari” kelimeleri kaldırılarak, özerklik ifadesinin içi boşaltılırken, “…bu özerklik üniversite binalarında ve eklerinde suçların ve suçluların kovuşturulmasına engel olmaz” ifadesi eklenerek, geçmişte polisin izinsiz giremediği üniversite artık polisin eylem alanına dönüştürülüyordu. Maddeye eklenen bendler ve fıkralar ile üniversite öğretim üye ve yardımcılarının görevden alınmasına kapı aralanıyor, üniversiteler üzerine devletin denetim ve gözetim hakkı tanımı getiriliyor, öğretim ve öğrenim hürriyetinin tehlikeye düşmesi bahanesiyle Bakanlar Kurulu’na üniversite idaresine el koyma yetkisi veriliyordu. Kısacası, üniversitelere özel sıkı yönetim uygulanmasının yolu açılmıştı.
12 Mart Darbesinin Üniversite Planını Anayasa Mahkemesi Bozmuştu
Bu değişikliğe dayanarak 20 Haziran 1973 tarihli 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu çıkarılıyordu. Kanun 1. Maddesi’nde, “Yüksek öğretim bir bütündür. Üniversiteler bu kanun hükmüne tabidir” derken, amacını ve niteliğini ortaya koyuyordu. Bu maddeyle üniversiteye öğretim kurumu olarak bakılıyor, bilim üretme ve araştırma görevi gözardı ediliyor, üniversiteler zapturapt altına alınmak isteniyordu. Kanunun 2. Maddesi’nde “Üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü, yüksekokul, enstitü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek bilim, araştırma, öğretim ve yayım birlikleridir” diye doğru tanım yapılmış olsa bile, özerkliği geçersiz kılacak “Yüksek Öğretim Kurulu” ve “Üniversite Denetleme Kurulu” getiriliyordu.
1750 sayılı kanunun 4. Maddesi, “Yüksek Öğretim Kurulu; Yüksek Öğretimin bütünlüğü anlayışı içinde çağdaş bilim ve teknolojinin gereklerine ve Devlet Kalkınma Plânının temel ilke ve politikalarına uygun olarak yüksek öğretim alanına yön vermek amacı ile, gerekli inceleme, araştırma ve değerlendirmeleri yapmak, yüksek öğretim kurumları arasında koordinasyonu sağlamak, uygulamaları izleyerek yetkili makam ve mercilere önerilerde bulunmakla görevli bir kuruldur” hükmüyle zapturaptın birinci ayağı oluşturulmuştu. Milli Eğitim Bakanı Kurulun Başkanı olacak, Kurulda üniversiteler temsilcisi kadar Bakanlar Kurulunca atanacak temsilciler yer alacaktı. Böylece iktidar üniversiteleri istediği gibi yönlendirip biçimlendirebilecekti.
Üniversitelerin zapturapt altına alınması için Yüksek Öğretim Kurulu ile yetinilmemişti. Kanunun 7. Maddesi, “Üniversite Denetleme Kurulu, üniversiteler üzerinde Devletin gözetim ve denetimini sağlamak üzere Başbakanlığa bağlı olarak çalışan bir kuruluştur” diyerek, bir de Denetleme Kurulu getiriyordu. Denetleme Kurulu’nda Başbakan, Milli Eğitim Bakanı, Adalet Bakanı, üniversiteler adına eski rektörlerden seçilecek üç üye, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı ve Milli Güvenlik Kurulu’nun eski dekanlardan seçeceği bir temsilcisi yer alacaktı. Bu kıskaç altında üniversiteler nefes alabilecek miydi? Büyük İskender’in Kılıcı gibi, üniversiteler üzerinde sürekli hükümet baskısı oluşturacak böyle bir ortamda elbette akademik nefes alınamazdı.
Neyse ki 1961 Anayasası’nın Türkiye’ye getirdiği Anayasa Mahkemesi ve yüce mahkemenin üniversitelerimizin yetiştirdiği hukukçulardan gelen hâkimleri bulunuyordu. Kısacası, Ankara’da saygın hâkimler vardı. Ana Muhalefet Partisi, 1750 sayılı kanunun çeşitli maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuruyor, Yüce Mahkeme’nin Şubat 1975’de verdiği kararla, Yüksek Öğretim Kurulu ile ilgili 5. Madde, Denetleme Kurulu ile ilgili 7. Madde, ayrıca üniversite özerkliğiyle bağdaşmayan çeşitli maddelerinin ayıklanan bazı bendleri ve fıkraları iptal ediliyordu. Karar 3 Aralık 1975 günkü Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi, üniversitelerimiz 1981 yılına kadar akademik özerklikle nefes alma olanağına kavuştu.
12 Eylül Darbesi Üniversiteleri Ezerek Yok Etmede Başlangıçtır
Ülkemizde demokrasiye, Meclis’e anayasal hak ve özgürlüklere en büyük darbe, 12 Eylül 1980’de Evren Cuntası tarafından yapıldı. O tarihte Türkiye’de devlet tarafından kurulmuş 18 üniversite vardı. Askerî yönetim, Anayasa yapılıp kabul edilmeden, istim arkadan gelsin dercesine, 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu’nu yürürlükten kaldıran ve onun yerine geçen 4 Kasım 1981 tarihli 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nu çıkarıyordu. Üniversiteler Kanunu tarihe gömülürken, yeni çıkarılan kanunun adından anlaşılacağı gibi, üniversite yükseköğretim kurumuna indirgeniyordu. Kendisine Milli Güvenlik Konseyi diyen beşli darbe korosu herhalde, “Doğramacı’nın sayesinde üniversitelere rütbe tenzili yaptık” sevinciyle ellerini ovuşturup birbirlerini kutlamışlardır.
2547 sayılı kanunun 3. Maddesinin (d) bendinde “Üniversite: Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan fakülte, enstitü, yüksekokul ve benzeri kuruluş ve birimlerden oluşan bir yükseköğretim kurumudur” diye tanımlanıyordu. Maddenin bunu takip eden e) Fakülte, f) Enstitü, g) Yüksekokul, h) Konservatuvar, i) Meslek Yüksekokulu, j) Uygulama ve Araştırma Merkezi bendlerindeki tanımlar da hep “yükseköğretim kurumudur” şeklinde yapılmıştı. Ancak kurumların olması gereken akademik hiyerarşik yapı farklılığı kaldırılmıştı. “Amaç” ve “Ana İlkeler” bölümünde gereken üniversal olma özelliğinin de kaldırıldığı, milli yükseköğretimin hedeflendiği görülüyordu.
Temelde yükseköğretim kurumu olarak tanımlanan üniversitelerin asli görevi eğitim-öğretim, tali görevi bilim üretimi, araştırma, danışmanlık, yayın yapmak şeklinde sıralanmıştı. Böylece araştırma üniversitelerine “elveda” deniliyordu. Üniversiteleri zapturapt altına almak için 1750 sayılı kanunla getirilmek istenen, ama uygulanamayan “Yükseköğretim Kurulu” yani YÖK ve “Yükseköğretim Denetleme Kurulu” getirilidi. Daha sonra kabul olunan 1982 Anayasası 130. Maddesinde üniversiteyi aynı biçimde yükseköğretim kurumu olarak tanımlıyor, Yüksek Öğretim Kurulu’nu da 131. Madde ile anayasal kurum olarak getiriyordu. Geçmişte olduğu gibi artık iptali de söz konusu olamazdı, ne iptal için başvuracak kuruluş ne de iptal edecek mahkeme vardı!...
Vakıf Üniversiteleriyle Özel Üniversite Yolu Açıldı
Üniversiteleri yüksekokullara dönüştürecek süreç başlamıştı. 1982 Anayasası’nın 130. Maddesi ikinci bendinde, “Kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından, Devletin gözetim ve denetimine tâbi yükseköğretim kurumları kurulabilir” hükmü de getiriliyordu. Bugün kamuoyunca özel üniversiteler olarak tanınan vakıf üniversitelerinin yolu anayasayla açıldı. 1984 yılında ilk vakıf üniversitesini Yükseköğretim Kanunu’nun mucidi Doğramacı Hoca kurdu. Vakıf üniversitesinin ikincisi 1992 yılında kuruldu. 1994’den itibaren sayıları artıyor ve 2000 yılına 19 vakıf üniversitesiyle giriliyordu. 2000 yılında devlet üniversiteleri sayısı da 46’ya çıkmıştı. 2000 sonrasında üniversite enflasyonu yaşanacaktı.
Güçlü üniversiteler sadece güzel görünümlü binalarla değil, liyakatli ve güçlü akademik kadrolarla oluşturulabilir. Üniversiteler gelişme, çağdaşlaşma ve aydınlanma yolunu açtıklarından, emperyalistler el attıkları ülkelerde güçlü üniversiteler olsun istemezler.
Yanlışlıklar Komedyasıyla Üniversite Enflasyonu
YÖK listesine göre (2) 2019 yılı itibariyle Türkiye’de 129 devlet üniversitesi ve 77 vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 206 üniversite var görünüyor. Ancak bu listede herhangi bir üniversiteye bağlı olmayan meslek yüksekokullarına da üniversite gibi numaralanıp yer verilmiş. Üniversiteye yenileşmeye yönelik araştırma ve öğretim gözüyle değil de yalnızca öğretim gözüyle bakılınca bu çarpıklığa şaşmamak gerek. YÖK verilerine göre, 2017 yılında 186 üniversite varken, iki yılda 20 üniversite artışı aslında 2000 sonrası yaşanan yükseköğretim kurumu enflasyonunun bir göstergesi. Hocası olmayan üniversitelerle, diploma ticaretine yönelmiş kazanç amaçlı yetersiz vakıf üniversiteleriyle, sistemin bütünüyle dejenere edildiğini gösteriyor.
Dünya Üniversiteleri Sıralamasında Türk Üniversitelerinin Acınacak Yeri
Bugün için Türkiye’de tabelasında üniversite yazan 206 değil, ama 201 kurum var da, acaba gerçekte üniversite kavramına kaçı layık? Bu sorunun yanıtını, dünya genelinde üniversiteleri başarı derecesine göre sıralayan kuruluşların listelerinde aramak gerekir. Bu listelerde üniversite sıralama (university rankings) ve öğretim sıralama (teaching rankings) ayrı ayrı yer alabilmektedir. İki sıralamada kurumların yeri farklı olabilmektedir. Biz burada üniversite sıralama verilerine 2019 yılı açıklamalarıyla değinmek istiyoruz. Bu sıralamayı yapan THE, CWUR, QS, uniRank gibi değişik kuruluş listeleri var. Hangi listede olursa olsun, bırakınız en üst (top) 5 veya 10 sınırını, dünyanın en üst 300 üniversitesi arasında ne yazık ki bir Türk üniversitesi yok.
Peki bu sıralamayı neye göre yapıyorlar? İşte sıralanan göstergeler, kriterler ve katkı paylarına THE örneği: I) Ekonomik Göstergeler: İnovasyon (yenileşme)-Yüzde 60, Araştırma-Yüzde 30, Yayın-Yüzde 10. II) Sosyal Etkinlik Göstergeleri: Serbestlik (özgürlük)-Yüzde 15, Öğretim-Yüzde 30, İstihdam-Yüzde 40, Sosyal Sorumluluk-Yüzde15. Farklı listelerin göstergelerinde, kriterlerinde ve katkı paylarında değişiklik olabilmektedir, ama üniversiteler için inovasyon ve araştırma, öğretimden daha fazla ağırlığı olan kriterlerdir. Yukarıda sıraladığımız kriterlere göre THE World University Rankings 2019 listesinde, dünyanın 1258 üniversitesinin sıralaması var. Listeye Türkiye’den sadece 23 üniversite girebilmiş, ancak hangi sıralarda?
Dünya üniversiteleri sıralamasında 350. sıraya kadar Türk üniversitesi yok, ama büyük ülkeler bir yana, Yunanistan, İran, Malezya, Ürdün ve hatta Güney Kıbrıs gibi ülkelerin üniversiteleri var. Türkiye ilk önce 351-400 aralığında Sabancı üniversitesiyle görülüyor. 401-500 aralığında Koç, 501-600 aralığında Bilkent üniversiteleri var. Üçü de vakıf üniversitesi. Devlet üniversiteleri 501-600 aralığında Boğaziçi ve Hacettepe ile başlıyor, 601-800 aralığında İTÜ ve ODTÜ yer alıyor. 801-1000 aralığında bulunan üç üniversitemizden biri İstanbul Üniversitesi. Cumhuriyetin ilk üniversitesi Ankara Üniversitesi ise 1001. sıranın sonrasında. 23 üniversitemizin dışında kalan 178 üniversitenin ise adları listede hiç yok, çünkü onlar üniversite olarak yoklar. (3)
Açıkladığımız bu sonuç, Türk üniversiteleri adına olduğu kadar, Türkiye’nin yükseköğretim sistemi adına da üzüntü verici utanç kaynağı bir kara liste. Yok varsayılan üniversitelerin tabelasında, damgasında, kaşesinde üniversite yazsa da başında yönetici olarak atanmış bir rektör bulunsa da onlar aslında birer yüksekokul. Hem de çoğu gereken eğitimi bile tam veremeyen yüksekokullar. Üstelik dünya üniversiteleri sıralamasında üniversitelerimizin 2017 yılına göre iki yıl içinde tepeye yönelmek bir yana, geriye düştüğü görülüyor. Hani araştırma üniversitelerine gitmek için seçilen ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı 10 üniversite vardı ya, onlar da geri sıralara düşmüş. Türkiye yükseköğretim sisteminin getirildiği yer ve düzey işte bu.
Türk Üniversitelerine YÖK Karnesi Çözüm Olamaz
5 Mart 2019 günü basında Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Saraç’ın “Üniversitelere Karne” açıklaması vardı. Saraç, yükseköğretim sisteminde öğrenci sayısının 8 milyona, üniversite sayısının da 206’ya (!) ulaştığını belirterek, “sayısal büyümenin tamamlandığını, artık kalite ve nitelik üzerine odaklanılması gerektiğini” söylemiş. Sayın Saraç’ın söylediği 206 üniversite sayısı övünülecek bir rakam değil, nedenini yukarıda açıkladık. 8 milyon öğrenciye acımak gerekiyor, çünkü bugün için üniversite denilen çarpık kuruluşlardan “Diplomalı Cahil” mezunlar üretilmekte. Sözde üniversiteyi bitirdiği halde açıkta kalan kişilerin bilgi düzeylerini Sayın Saraç biliyor mu acaba? Üniversitelere karne verecekse, onların bilgi düzeylerini ölçerek vermeli.
Sayın Saraç, karne vermek için üniversiteleri değerlendiriken bakılacak kriterleri şöyle sıralamış: Mezunların KPSS ve ALES (4) gibi sınavlardaki başarıları, mezun olan doktora öğrenci sayısı, teknokent projelerine katılan öğrenci sayısı, doluluk oranı, ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayımlanmış makale sayısı, sonuçlanan patent sayısı, ödül sayısı vb. Bu kriterlerle sap samana karıştırılmış, anasına bakılması gerekirken danasına bakılmaya kalkışılmış. Kriterleri eleştirmeye bile gerek görmüyoruz. Bugün ne yazık ki üniversite bölümlerimiz çoğunlukla liyakatsiz hocaların elinde. Titri profesör, doçent olan onlarca hocanın bazılarının yurt dışında atıf almış, Science Citation Index (SCI) gibi uluslararası dizinlere girebilmiş bir yayını bile yok.
Akademik yükselmeler para karşılığı yazı kabul eden sözde hakemli, açıkçası rüşvetli hakemli dergilere konan yayınlarla değerlendirilmekte, SCI indeksine girebilmiş olanla eşdeğermiş gibi varsayılarak akademik yükseltmeler yapılmaktadır. Bilimin babası ordinaryüs profesörlük mazide kaldı, ama üniversitelerimizdeki gerçek profesörlerin sayıları da bu nedenle azalmakta. Akademik yeterliliği tartışmalı profesör veya doçent danışmanlığında yapılan master ve doktora tezlerinin bilimsel kalitesi ne olabilir ki? Ülkemizde bir avam söz var “Oksford vardı da okumadık mı?” diye. 1096-1167 yıllarından gelen Oxford Üniversitesi, dünya sıralamasında başta gelen araştırma üniversitesidir, oraya kolay hoca olunmaz, öğrenci olarak da herkes kabul edilmez.
Türkiye’de Rasyonel Üniversite Reformu Gerekiyor
Üniversitelerimizi yeniden var etmek istiyorsak, geniş kapsamlı ve köklü üniversite reformuna gerek var. Bunun için önce anayasanın yükseköğretimle ilgili maddelerinde değişiklik gerekiyor. Yükseköğretim Kanunu iptal edilip, üniversiteler ayrı bir kanun konusu olarak yeniden ve sil baştan düzenlenmek zorunda. Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu lağvedilip tarihe gömülmeli. Onların yerini Üniversitelerarası Kurul almalıdır. Çağdaş standartlarda yönetsel, bilimsel ve mali özerkliğe sahip üniversiteler oluşturulmalıdır. Üniversitelerin hoca kadroları Üniversitelerarası Kurul tarafından liyakat açısından yeniden değerlendirilmeli, bilimsel yeterliliği tartışmalı olanların üniversitelerle ilişkisi kesilmelidir.
Üniversitelerimiz kendileri tarafından seçilecek yöneticilerce yönetilmelidir. Rektör, Dekan, Yönetim Kurulu serbest seçimlerle belirlenmeli ve seçim sonucuna uyularak Cumhurbaşkanı dahil, herhangi bir makamın siyasi ve idari müdahalesi olmaksızın atanmalıdırlar. Nasıl ki ulus olarak Cumhurbaşkanımızı doğrudan seçme hakkımızla övünüyorsak, yeniden oluşturulacak üniversitelerin de kendi rektörlerini ve yönetim kadrolarını kendilerinin seçmeleri akademik özgürlüğün ve demokratik olarak ulusça gelinen yönetim anlayışının doğal sonucudur. Üniversitelerin beka sorunu ancak böyle çözümlenebilir. Çağdaş üniversite anlayışını ve üniversitelerin bekasını sağlamak, ülkenin bekasının sağlanması için de gerekli ve zorunludur.
Prof. Dr. Mustafa Özcan ÜLTANIR, 15 Mart 2019
Yaşamımızda en gerçek yol gösterici hiç kuşkusuz bilimdir.
Bilim ülkenin düşünen beyni olan üniversitelerinde üretilebilir.
Platformumuza Kasım 2017’de koyduğumuz “Medrese Üniversitelerinden Araştırma Üniversitelerine mi?” başlıklı Arayış ve Gündem makalemizde üniversitelerimize ve sorunlara değinmiştik. (1) Son iki yılda vadedilen olmadı, araştırma üniversitelerine gidilemedi, geriye dönüldü. Türkiye’nin üniversiteyle tanışması Cumhuriyet döneminde olmuştur. Darülfünun Cumhuriyet’in ilânından 10 yıl sonra, 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi oluyordu. 1770’lerin Mühendishanesinden gelen yapıyla İstanbul Teknik Üniversitesi 1944’de kuruldu. Cumhuriyetin Osmanlı’dan gelmeyen kendine özgün ilk üniversitesi Ankara Üniversitesi, Cumhuriyet döneminde kurulan Enstitü, Fakülte ve Yüksekokulları çatısı altına alarak 1946’da yani Cumhuriyet’in 23. yılında kurulabildi.
Üniversite ve Yüksekokul Farklı Kavramlardır
Ankara Üniversitesini de kuran 13.06.1946 tarihli ve 4936 sayılı Üniversiteler Kanunu’nun birinci maddesinde “Üniversiteler fakültelerden, enstitü, okul ve bilimsel kurumlardan oluşmuş özerkliği ve tüzel kişiliği olan yüksek bilim, araştırma ve öğretim birlikleridir” tanımı yer alıyordu. Bu tanımda bilim ve araştırmaya öğretimden önce yer verilmesi, üniversiteyi yüksekokuldan ayıran temel özelliktir. Üniversiteler ülkenin düşünebilen, araştırabilen beyinleri olmak zorundadır. 1946 yılından sonra eski üniversiteler yeni üniversitelere önderlik ettiler, kaynak oluşturdular. Bina inşa etmekle üniversite kurulamıyordu, tabanında bilim kuruluşları olmalıydı. Yeni üniversiteleri kurmak akademik yapı taşlarının oluşturulmasını, dolayısıyla zamanı gerektiriyordu.
Emperyalistler Karşılarında Güçlü Üniversiteler İstemezler
Üniversite bilim üretilen yerdir ve bilim üniversaldır. Dolayısıyla dinlerden de etnik topluluklardan da bağımsızdır, onların üstündedir, özgür düşüncenin ürünüdür, tüm insanlık içindir. Ancak bir ülkenin varlığını sürdürebilmesi, doğruyu-yanlışı ayırt edebilmesi, çağdaş düzen oluşturabilmesi, ekonomisini büyütebilmesi, yenileşmesi, teknoloji oluşturması, refahı yakalaması hep araştırmaya dayalı bilime bağlıdır. 1960 yılında Türkiye’nin bilim üreten beş üniversitesi vardı, üniversal ve bilimsel karakterleri tartışılmazdı. Türkiye’nin büyümesini, sanayileşmesini, güçlenmesini, gelişmiş ülke olmasını istemeyen emperyalist odaklar, üniversitelerinin güçlenmesini de istemediler. İşte bu nedenle, Amerikan onaylı askerî darbelerde üniversiteler de vurulmuştur.
27 Mayıs Darbesiyle Üniversitelerimiz Budamayla Karşılaştı
Türkiye’de Batı emperyalizmine ve Amerikan boyunduruğuna kitlesel tepki üniversite gençliğinde başlamıştır. O gençlik aldığı eğitimin hakkını vermiş, 1960 öncesi demokratik hak ve özgürlük için mücadele etmiştir. Bunların yapılabildiği dönemde üniversiteler özerk kuruluşlardı, polis rektörden izin almaksızın üniversiteye silahla giremiyordu. 27 Mayıs cuntası 147 öğretim üyesini üniversiteden atıyor, ayrıca “Ordinaryüs Profesörlük” kademesini kaldırıyordu. Nasıl orduda orgenerallik rütbesinin kaldırılması düşünülemezse, bilim ordusunda da ordinaryüslük kaldırılamazdı, ama darbeciler bunu anlayacak eğitim ve kültürden yoksundular. Dışardan aldıkları komutla olduğu kadar, üniversite kesiminden gelecek eleştirilerden korkarak baş kopardılar.
1960 darbesinin üniversitelere verdiği zarar, kalite düşmesiyle uzun dönemde ortaya çıkacaktı. Yetki ve etkileri sınırlanmış eski ordinaryüs profesörler 1970’lere doğru birer birer tükendiler. Akademik çalışmaların kalitesine darbe vurulmak istenmişti, ama hocaların hocası ordinaryüslerin yetiştirdikleri buna bir süre daha izin vermeyecekti. 1960 sonrası üniversite gençliğinin Amerikan emperyalizmine karşı mücadelesi artmıştı. Bu mücadele uğruna canını vermekten, boynunu ipe uzatmaktan çekinmeyen devrimci gençlik vardı. Amerikan güdümlü 12 Mart 1971 darbesiyle 1961 Özgürlükler Anayasası şal örtme aldatmacasıyla budanırken, üniversite özerkliği de nasibini alıyor, öncelikle anayasanın üniversitelerle ilgili 120. Maddesi değiştiriliyordu.
120. Maddenin ilk biçiminde yer alan özerkliğin boyutlarıyla ilgili “bilimsel ve idari” kelimeleri kaldırılarak, özerklik ifadesinin içi boşaltılırken, “…bu özerklik üniversite binalarında ve eklerinde suçların ve suçluların kovuşturulmasına engel olmaz” ifadesi eklenerek, geçmişte polisin izinsiz giremediği üniversite artık polisin eylem alanına dönüştürülüyordu. Maddeye eklenen bendler ve fıkralar ile üniversite öğretim üye ve yardımcılarının görevden alınmasına kapı aralanıyor, üniversiteler üzerine devletin denetim ve gözetim hakkı tanımı getiriliyor, öğretim ve öğrenim hürriyetinin tehlikeye düşmesi bahanesiyle Bakanlar Kurulu’na üniversite idaresine el koyma yetkisi veriliyordu. Kısacası, üniversitelere özel sıkı yönetim uygulanmasının yolu açılmıştı.
12 Mart Darbesinin Üniversite Planını Anayasa Mahkemesi Bozmuştu
Bu değişikliğe dayanarak 20 Haziran 1973 tarihli 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu çıkarılıyordu. Kanun 1. Maddesi’nde, “Yüksek öğretim bir bütündür. Üniversiteler bu kanun hükmüne tabidir” derken, amacını ve niteliğini ortaya koyuyordu. Bu maddeyle üniversiteye öğretim kurumu olarak bakılıyor, bilim üretme ve araştırma görevi gözardı ediliyor, üniversiteler zapturapt altına alınmak isteniyordu. Kanunun 2. Maddesi’nde “Üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü, yüksekokul, enstitü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek bilim, araştırma, öğretim ve yayım birlikleridir” diye doğru tanım yapılmış olsa bile, özerkliği geçersiz kılacak “Yüksek Öğretim Kurulu” ve “Üniversite Denetleme Kurulu” getiriliyordu.
1750 sayılı kanunun 4. Maddesi, “Yüksek Öğretim Kurulu; Yüksek Öğretimin bütünlüğü anlayışı içinde çağdaş bilim ve teknolojinin gereklerine ve Devlet Kalkınma Plânının temel ilke ve politikalarına uygun olarak yüksek öğretim alanına yön vermek amacı ile, gerekli inceleme, araştırma ve değerlendirmeleri yapmak, yüksek öğretim kurumları arasında koordinasyonu sağlamak, uygulamaları izleyerek yetkili makam ve mercilere önerilerde bulunmakla görevli bir kuruldur” hükmüyle zapturaptın birinci ayağı oluşturulmuştu. Milli Eğitim Bakanı Kurulun Başkanı olacak, Kurulda üniversiteler temsilcisi kadar Bakanlar Kurulunca atanacak temsilciler yer alacaktı. Böylece iktidar üniversiteleri istediği gibi yönlendirip biçimlendirebilecekti.
Üniversitelerin zapturapt altına alınması için Yüksek Öğretim Kurulu ile yetinilmemişti. Kanunun 7. Maddesi, “Üniversite Denetleme Kurulu, üniversiteler üzerinde Devletin gözetim ve denetimini sağlamak üzere Başbakanlığa bağlı olarak çalışan bir kuruluştur” diyerek, bir de Denetleme Kurulu getiriyordu. Denetleme Kurulu’nda Başbakan, Milli Eğitim Bakanı, Adalet Bakanı, üniversiteler adına eski rektörlerden seçilecek üç üye, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı ve Milli Güvenlik Kurulu’nun eski dekanlardan seçeceği bir temsilcisi yer alacaktı. Bu kıskaç altında üniversiteler nefes alabilecek miydi? Büyük İskender’in Kılıcı gibi, üniversiteler üzerinde sürekli hükümet baskısı oluşturacak böyle bir ortamda elbette akademik nefes alınamazdı.
Neyse ki 1961 Anayasası’nın Türkiye’ye getirdiği Anayasa Mahkemesi ve yüce mahkemenin üniversitelerimizin yetiştirdiği hukukçulardan gelen hâkimleri bulunuyordu. Kısacası, Ankara’da saygın hâkimler vardı. Ana Muhalefet Partisi, 1750 sayılı kanunun çeşitli maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuruyor, Yüce Mahkeme’nin Şubat 1975’de verdiği kararla, Yüksek Öğretim Kurulu ile ilgili 5. Madde, Denetleme Kurulu ile ilgili 7. Madde, ayrıca üniversite özerkliğiyle bağdaşmayan çeşitli maddelerinin ayıklanan bazı bendleri ve fıkraları iptal ediliyordu. Karar 3 Aralık 1975 günkü Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi, üniversitelerimiz 1981 yılına kadar akademik özerklikle nefes alma olanağına kavuştu.
12 Eylül Darbesi Üniversiteleri Ezerek Yok Etmede Başlangıçtır
Ülkemizde demokrasiye, Meclis’e anayasal hak ve özgürlüklere en büyük darbe, 12 Eylül 1980’de Evren Cuntası tarafından yapıldı. O tarihte Türkiye’de devlet tarafından kurulmuş 18 üniversite vardı. Askerî yönetim, Anayasa yapılıp kabul edilmeden, istim arkadan gelsin dercesine, 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu’nu yürürlükten kaldıran ve onun yerine geçen 4 Kasım 1981 tarihli 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nu çıkarıyordu. Üniversiteler Kanunu tarihe gömülürken, yeni çıkarılan kanunun adından anlaşılacağı gibi, üniversite yükseköğretim kurumuna indirgeniyordu. Kendisine Milli Güvenlik Konseyi diyen beşli darbe korosu herhalde, “Doğramacı’nın sayesinde üniversitelere rütbe tenzili yaptık” sevinciyle ellerini ovuşturup birbirlerini kutlamışlardır.
2547 sayılı kanunun 3. Maddesinin (d) bendinde “Üniversite: Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan fakülte, enstitü, yüksekokul ve benzeri kuruluş ve birimlerden oluşan bir yükseköğretim kurumudur” diye tanımlanıyordu. Maddenin bunu takip eden e) Fakülte, f) Enstitü, g) Yüksekokul, h) Konservatuvar, i) Meslek Yüksekokulu, j) Uygulama ve Araştırma Merkezi bendlerindeki tanımlar da hep “yükseköğretim kurumudur” şeklinde yapılmıştı. Ancak kurumların olması gereken akademik hiyerarşik yapı farklılığı kaldırılmıştı. “Amaç” ve “Ana İlkeler” bölümünde gereken üniversal olma özelliğinin de kaldırıldığı, milli yükseköğretimin hedeflendiği görülüyordu.
Temelde yükseköğretim kurumu olarak tanımlanan üniversitelerin asli görevi eğitim-öğretim, tali görevi bilim üretimi, araştırma, danışmanlık, yayın yapmak şeklinde sıralanmıştı. Böylece araştırma üniversitelerine “elveda” deniliyordu. Üniversiteleri zapturapt altına almak için 1750 sayılı kanunla getirilmek istenen, ama uygulanamayan “Yükseköğretim Kurulu” yani YÖK ve “Yükseköğretim Denetleme Kurulu” getirilidi. Daha sonra kabul olunan 1982 Anayasası 130. Maddesinde üniversiteyi aynı biçimde yükseköğretim kurumu olarak tanımlıyor, Yüksek Öğretim Kurulu’nu da 131. Madde ile anayasal kurum olarak getiriyordu. Geçmişte olduğu gibi artık iptali de söz konusu olamazdı, ne iptal için başvuracak kuruluş ne de iptal edecek mahkeme vardı!...
Vakıf Üniversiteleriyle Özel Üniversite Yolu Açıldı
Üniversiteleri yüksekokullara dönüştürecek süreç başlamıştı. 1982 Anayasası’nın 130. Maddesi ikinci bendinde, “Kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından, Devletin gözetim ve denetimine tâbi yükseköğretim kurumları kurulabilir” hükmü de getiriliyordu. Bugün kamuoyunca özel üniversiteler olarak tanınan vakıf üniversitelerinin yolu anayasayla açıldı. 1984 yılında ilk vakıf üniversitesini Yükseköğretim Kanunu’nun mucidi Doğramacı Hoca kurdu. Vakıf üniversitesinin ikincisi 1992 yılında kuruldu. 1994’den itibaren sayıları artıyor ve 2000 yılına 19 vakıf üniversitesiyle giriliyordu. 2000 yılında devlet üniversiteleri sayısı da 46’ya çıkmıştı. 2000 sonrasında üniversite enflasyonu yaşanacaktı.
Güçlü üniversiteler sadece güzel görünümlü binalarla değil, liyakatli ve güçlü akademik kadrolarla oluşturulabilir. Üniversiteler gelişme, çağdaşlaşma ve aydınlanma yolunu açtıklarından, emperyalistler el attıkları ülkelerde güçlü üniversiteler olsun istemezler.
Yanlışlıklar Komedyasıyla Üniversite Enflasyonu
YÖK listesine göre (2) 2019 yılı itibariyle Türkiye’de 129 devlet üniversitesi ve 77 vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 206 üniversite var görünüyor. Ancak bu listede herhangi bir üniversiteye bağlı olmayan meslek yüksekokullarına da üniversite gibi numaralanıp yer verilmiş. Üniversiteye yenileşmeye yönelik araştırma ve öğretim gözüyle değil de yalnızca öğretim gözüyle bakılınca bu çarpıklığa şaşmamak gerek. YÖK verilerine göre, 2017 yılında 186 üniversite varken, iki yılda 20 üniversite artışı aslında 2000 sonrası yaşanan yükseköğretim kurumu enflasyonunun bir göstergesi. Hocası olmayan üniversitelerle, diploma ticaretine yönelmiş kazanç amaçlı yetersiz vakıf üniversiteleriyle, sistemin bütünüyle dejenere edildiğini gösteriyor.
Dünya Üniversiteleri Sıralamasında Türk Üniversitelerinin Acınacak Yeri
Bugün için Türkiye’de tabelasında üniversite yazan 206 değil, ama 201 kurum var da, acaba gerçekte üniversite kavramına kaçı layık? Bu sorunun yanıtını, dünya genelinde üniversiteleri başarı derecesine göre sıralayan kuruluşların listelerinde aramak gerekir. Bu listelerde üniversite sıralama (university rankings) ve öğretim sıralama (teaching rankings) ayrı ayrı yer alabilmektedir. İki sıralamada kurumların yeri farklı olabilmektedir. Biz burada üniversite sıralama verilerine 2019 yılı açıklamalarıyla değinmek istiyoruz. Bu sıralamayı yapan THE, CWUR, QS, uniRank gibi değişik kuruluş listeleri var. Hangi listede olursa olsun, bırakınız en üst (top) 5 veya 10 sınırını, dünyanın en üst 300 üniversitesi arasında ne yazık ki bir Türk üniversitesi yok.
Peki bu sıralamayı neye göre yapıyorlar? İşte sıralanan göstergeler, kriterler ve katkı paylarına THE örneği: I) Ekonomik Göstergeler: İnovasyon (yenileşme)-Yüzde 60, Araştırma-Yüzde 30, Yayın-Yüzde 10. II) Sosyal Etkinlik Göstergeleri: Serbestlik (özgürlük)-Yüzde 15, Öğretim-Yüzde 30, İstihdam-Yüzde 40, Sosyal Sorumluluk-Yüzde15. Farklı listelerin göstergelerinde, kriterlerinde ve katkı paylarında değişiklik olabilmektedir, ama üniversiteler için inovasyon ve araştırma, öğretimden daha fazla ağırlığı olan kriterlerdir. Yukarıda sıraladığımız kriterlere göre THE World University Rankings 2019 listesinde, dünyanın 1258 üniversitesinin sıralaması var. Listeye Türkiye’den sadece 23 üniversite girebilmiş, ancak hangi sıralarda?
Dünya üniversiteleri sıralamasında 350. sıraya kadar Türk üniversitesi yok, ama büyük ülkeler bir yana, Yunanistan, İran, Malezya, Ürdün ve hatta Güney Kıbrıs gibi ülkelerin üniversiteleri var. Türkiye ilk önce 351-400 aralığında Sabancı üniversitesiyle görülüyor. 401-500 aralığında Koç, 501-600 aralığında Bilkent üniversiteleri var. Üçü de vakıf üniversitesi. Devlet üniversiteleri 501-600 aralığında Boğaziçi ve Hacettepe ile başlıyor, 601-800 aralığında İTÜ ve ODTÜ yer alıyor. 801-1000 aralığında bulunan üç üniversitemizden biri İstanbul Üniversitesi. Cumhuriyetin ilk üniversitesi Ankara Üniversitesi ise 1001. sıranın sonrasında. 23 üniversitemizin dışında kalan 178 üniversitenin ise adları listede hiç yok, çünkü onlar üniversite olarak yoklar. (3)
Açıkladığımız bu sonuç, Türk üniversiteleri adına olduğu kadar, Türkiye’nin yükseköğretim sistemi adına da üzüntü verici utanç kaynağı bir kara liste. Yok varsayılan üniversitelerin tabelasında, damgasında, kaşesinde üniversite yazsa da başında yönetici olarak atanmış bir rektör bulunsa da onlar aslında birer yüksekokul. Hem de çoğu gereken eğitimi bile tam veremeyen yüksekokullar. Üstelik dünya üniversiteleri sıralamasında üniversitelerimizin 2017 yılına göre iki yıl içinde tepeye yönelmek bir yana, geriye düştüğü görülüyor. Hani araştırma üniversitelerine gitmek için seçilen ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı 10 üniversite vardı ya, onlar da geri sıralara düşmüş. Türkiye yükseköğretim sisteminin getirildiği yer ve düzey işte bu.
Türk Üniversitelerine YÖK Karnesi Çözüm Olamaz
5 Mart 2019 günü basında Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Saraç’ın “Üniversitelere Karne” açıklaması vardı. Saraç, yükseköğretim sisteminde öğrenci sayısının 8 milyona, üniversite sayısının da 206’ya (!) ulaştığını belirterek, “sayısal büyümenin tamamlandığını, artık kalite ve nitelik üzerine odaklanılması gerektiğini” söylemiş. Sayın Saraç’ın söylediği 206 üniversite sayısı övünülecek bir rakam değil, nedenini yukarıda açıkladık. 8 milyon öğrenciye acımak gerekiyor, çünkü bugün için üniversite denilen çarpık kuruluşlardan “Diplomalı Cahil” mezunlar üretilmekte. Sözde üniversiteyi bitirdiği halde açıkta kalan kişilerin bilgi düzeylerini Sayın Saraç biliyor mu acaba? Üniversitelere karne verecekse, onların bilgi düzeylerini ölçerek vermeli.
Sayın Saraç, karne vermek için üniversiteleri değerlendiriken bakılacak kriterleri şöyle sıralamış: Mezunların KPSS ve ALES (4) gibi sınavlardaki başarıları, mezun olan doktora öğrenci sayısı, teknokent projelerine katılan öğrenci sayısı, doluluk oranı, ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayımlanmış makale sayısı, sonuçlanan patent sayısı, ödül sayısı vb. Bu kriterlerle sap samana karıştırılmış, anasına bakılması gerekirken danasına bakılmaya kalkışılmış. Kriterleri eleştirmeye bile gerek görmüyoruz. Bugün ne yazık ki üniversite bölümlerimiz çoğunlukla liyakatsiz hocaların elinde. Titri profesör, doçent olan onlarca hocanın bazılarının yurt dışında atıf almış, Science Citation Index (SCI) gibi uluslararası dizinlere girebilmiş bir yayını bile yok.
Akademik yükselmeler para karşılığı yazı kabul eden sözde hakemli, açıkçası rüşvetli hakemli dergilere konan yayınlarla değerlendirilmekte, SCI indeksine girebilmiş olanla eşdeğermiş gibi varsayılarak akademik yükseltmeler yapılmaktadır. Bilimin babası ordinaryüs profesörlük mazide kaldı, ama üniversitelerimizdeki gerçek profesörlerin sayıları da bu nedenle azalmakta. Akademik yeterliliği tartışmalı profesör veya doçent danışmanlığında yapılan master ve doktora tezlerinin bilimsel kalitesi ne olabilir ki? Ülkemizde bir avam söz var “Oksford vardı da okumadık mı?” diye. 1096-1167 yıllarından gelen Oxford Üniversitesi, dünya sıralamasında başta gelen araştırma üniversitesidir, oraya kolay hoca olunmaz, öğrenci olarak da herkes kabul edilmez.
Türkiye’de Rasyonel Üniversite Reformu Gerekiyor
Üniversitelerimizi yeniden var etmek istiyorsak, geniş kapsamlı ve köklü üniversite reformuna gerek var. Bunun için önce anayasanın yükseköğretimle ilgili maddelerinde değişiklik gerekiyor. Yükseköğretim Kanunu iptal edilip, üniversiteler ayrı bir kanun konusu olarak yeniden ve sil baştan düzenlenmek zorunda. Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu lağvedilip tarihe gömülmeli. Onların yerini Üniversitelerarası Kurul almalıdır. Çağdaş standartlarda yönetsel, bilimsel ve mali özerkliğe sahip üniversiteler oluşturulmalıdır. Üniversitelerin hoca kadroları Üniversitelerarası Kurul tarafından liyakat açısından yeniden değerlendirilmeli, bilimsel yeterliliği tartışmalı olanların üniversitelerle ilişkisi kesilmelidir.
Üniversitelerimiz kendileri tarafından seçilecek yöneticilerce yönetilmelidir. Rektör, Dekan, Yönetim Kurulu serbest seçimlerle belirlenmeli ve seçim sonucuna uyularak Cumhurbaşkanı dahil, herhangi bir makamın siyasi ve idari müdahalesi olmaksızın atanmalıdırlar. Nasıl ki ulus olarak Cumhurbaşkanımızı doğrudan seçme hakkımızla övünüyorsak, yeniden oluşturulacak üniversitelerin de kendi rektörlerini ve yönetim kadrolarını kendilerinin seçmeleri akademik özgürlüğün ve demokratik olarak ulusça gelinen yönetim anlayışının doğal sonucudur. Üniversitelerin beka sorunu ancak böyle çözümlenebilir. Çağdaş üniversite anlayışını ve üniversitelerin bekasını sağlamak, ülkenin bekasının sağlanması için de gerekli ve zorunludur.
Prof. Dr. Mustafa Özcan ÜLTANIR, 15 Mart 2019