Her banka için aynı şifre kullanılmaması konusunda uyaran Siber Güvenlik Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Bankacılık işlemleri internet kafe gibi umumi bilgisayar kullanılan yerlerden değil şahsi bilgisayardan veya kendi akıllı telefonunuzdan yapılmalıdır. Akıllı telefondan internet bankacılığına giriyorsanız umumi kablosuz ağdan değil GSM şirketinin hücresel verisini kullanarak işleminizi yapmanız daha güvenlidir.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Siber Güvenlik Yüksek Lisans Programı Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, son dönemde artış gösteren "yatırım tavsiyesi" adı altındaki siber dolandırıcılık vakalarından korunma yollarına ilişkin önemli bilgiler paylaştı.
Yatırım tavsiyesi dolandırıcılığı nedir?
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, yatırım tavsiyesi dolandırıcılığını, “kişileri yüksek kazanç vaadi ile aslında değerli olmayan bir şeye değerinin çok üzerinde para yatırmak veya olmayan bir şeye para yatırmak durumunda bırakan, sonucunda da dolandırılan kişinin parasının önemli bölümünü veya tamamını kaybetmesi ile sonuçlanan dolandırıcılık türü” şeklinde tanımladı.
Bu dolandırıcılıkta sürecin nasıl işlediğine ilişkin bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Bu tür dolandırıcılıkta öncelikle kurban ile iletişime geçme, güvenini kazanana kadar görünürde kar ettirme, daha sonra kurbanın elindeki neredeyse tüm nakit varlığını dolandırıcının kurguladığı sahte yatırım aracına yükleme, sonunda da yatırım danışmanı görümündeki dolandırıcının iletişimi kesmesi ve kurbanın elinde bir değeri olmayan bir uygulama ve sahte hisse senetleri kayıtlarının kalması şeklinde işler.” dedi.
Dolandırıcılar sosyal medyada sahte videolar yayınlıyor
Dolandırıcıların genellikle WhatsApp, Telegram, Instagram, X (Twitter) gibi platformlarda “özel yatırım grupları” kurduğunu anlatan Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, şöyle devam etti:
“İletişim kanalı olarak Skype da kullanılmaktadır. Kurbanlar özellikle genelde devlet büyüklerinin veya halkın güvenini kazanmış ekonomistlerin yapay zeka derin kurgu (deep fake) ile oluşturulmuş sahte reklam videoları yardımı ile bu gruplara yönlendirilmektedir. Bir kişinin bir WhatsApp grubuna dahil olması ya yöneticinin kişiyi gruba dahil etmesi ile olur veya yöneticinin ‘gruba dahil ol’ linki oluşturması sonucu kişinin kendisinin gruba girmesi ile olur. Ünlülerin sahte videolarında genelde kişinin kendisini gruba dahil edebilmesi imkanı verilmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, damadı Selçuk Bayraktar, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ekonomist Mahfi Eğilmez, Ekonomist İslam Memiş, bu şekilde gerçekte söylemedikleri cümleleri yapay zeka ve derin kurgu ile söylemiş gibi sahte videoları yayımlanan önemli kişilerden sadece bir kaçıdır. Genellikle ünlü kişilerin ağzından yatırım tavsiyesi verilmekte, belli hisse senetlerini almaları tavsiye edilmektedir.”
Kurbanlara “çok miktarda para kazanmış kişilerin” düzmece videoları izletiliyor
Bu gruplarda kurbanların, çok miktarda para kazanmış kişilerin düzmece videolarını izlediğini ve sözde yatırım uzmanlarının eğitim ve yatırım tavsiye videolarına rastladığını aktaran Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Gruba dahil olan kurban, burada çok miktarda yüksek miktarda paralar kazanmış kişilerin düzmece videolarını izleyecek, yine sözde yatırım uzmanlarının eğitim ve yatırım tavsiye videolarını bulacaktır. Genelde grup yöneticileri kendilerini analist, uzman ya da broker olarak tanıtmaktadır. Belli bir oryantasyon döneminden sonra kişi sözde yatırım uzmanınca aranarak sahte yatırım araçlarına yöneltilecektir.” diye konuştu.
Değersiz hisse senetleri kurbanlara büyük miktarlarda aldırılıyor
Borsa hisse senedi alımında da dolandırıcılık hadisesi gerçekleşebildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Dolandırıcılar değersiz bir hisse senedinden yüklü miktarda düşük fiyattan almıştır. Değersiz olan bu hisse senedinden kurbanlara büyük miktarlarda alım yaptırırken hisse senedi değer kazanır. Hisse senedi değeri yükselince dolandırıcılar yüksek miktardan hisselerini satarlar, kurbanlar ellerinde yüksek fiyattan alıp çok düşük fiyata düşmüş ve satın aldıkları fiyatı görmesi mümkün olmayan hisse senetleri ile kalırlar.” ifadesinde bulundu.
Sahte yatırım uygulamalarına da para topluyorlar
En sık karşılaşılan dolandırıcılık senaryolarına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, şunları kaydetti:
“Diğer bir senaryoda, WhatsApp grubuna giren kurban, oradaki sözde yatırım uzmanının yönlendirmesi ile sahte yatırım uygulamasını cep telefonuna indirir. Yatırım uzmanının söylediği hesaba yine söze uzmanın söylediği miktarda yatırır. Sahte yatırım uygulamasında yatırdığı miktar karşılığı hisse senedi veya altın gibi varlıkları gördüğünden kendini kazançta zanneder. Ancak arka planda sahte yatırım uzmanının söylediği hesaba gönderdiği para dolandırıcılar tarafından alınmış, karşılığında sahte yatırım uygulamasında karşılığı olmayan kayıtlar oluşturulmuştur. Mağdurun önce düşük miktar yatırıp sahte yatırım uygulamasında yatırdığı parayı bir ayda ikiye katladığı gösterildikten sonra asıl büyük parayı yatırması sağlanır. Mağdur kişi, parasını geçmek istediğinde vergi masrafı komisyon gibi şeyler söylenip büyük miktarda kesinti yapılır ancak kalan miktar bir türlü ödenmez. Ekside olduğu söylenir. Büyük miktar yatırıldığında ve mağdurda daha fazla kaynak kalmadığı hissedildiğinde dolandırıcı iletişimi keser. Bir diğer senaryo da arkadaşlık sitesinde tanışılan kişinin bir süre sonra karşı tarafı yatırım yapmaya yönlendirmesi şeklinde olur.”
Kimler risk altında?
Dolandırıcıların hedef kitlesine de işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Kurbanların arasında yeni emeklilik ikramiyesi almış ve senelerce çalışma sonucunda elde edebildiği miktarı artırmayı hedefleyen kişiler vardır. Elinde aylık harcamalarının haricinde parası olan, bankada parası olan, satıp paraya çevirecek mülkü olan herkes kurban kitlesinden olabilir. Özellikle borsaya yeni katılmayı düşünenler kurban kitlesinden olabilir. Kurbanların içerisinde borsada işlem yapmış tecrübeli kişiler de olabilir.” dedi.
Gençleri hızlı para kazanma vaadi ile kandırıyorlar
Teknolojiye yatkın olan genç kitlenin de kripto para ve hızlı para kazanma vaadinin kurbanı olabileceğini ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Finansal deneyimlerinin az olması kolay hedef olmaları sonucunu doğurur. Kendisine arkadaşlık sitelerinde ve uygulamalarında eş-arkadaş arayan kadın veya erkekler, belirli bir samimiyetin ardından yapılacak bir yatırım teklifini karşı tarafı kırmamak adına yaparak kurban durumuna düşebilir. Finans ve yatırım konusunda tecrübesi olmayanlar risk grubundadır. Eğitim seviyesi yüksek olsa bile finansal deneyimi az ise kişi kurban durumuna düşebilir. Sahte siteyi, site adresini, gelen eposta adresini ayırt edemeyen kişiler yine daha büyük risk altındadır. Kurban kitlesinin ana özellikleri: kısa sürede elindeki parayı katlama vaadine kapılmaları, kazanma isteklerinin vaad edilen şeyin gerçekliğini sorgulamaktan kendilerini alıkoyması, neyin mümkün olup olmadığı konusundaki mantık altyapısından geçici veya kalıcı olarak yoksun olmaları.” diye konuştu.
Adresi yok telefonu varsa dikkat!
Bireylerin yatırım tavsiyesi gibi mesajları alırken dikkat etmeleri gereken "kırmızı bayraklara” da dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Gerçek olamayacak kadar kısa sürede ve risksiz kazanç vaat ediliyor ise, yatırım uzmanı size istediğinde ulaşıyor ancak siz istediğinizde ona ulaşamıyor iseniz, kar ettiğinizde paranızı size vermiyor, türlü bahaneler üretiliyor ise, yani sistemden paranızı alıp çıkamıyor iseniz, sizi yatırım yapmakta acele etmeye zorluyorlar ise, sözde yatırım tavsiyecisinin sadece telefon numarası var, adresi yok ise dolandırılıyor olabilirsiniz.” uyarısında da bulundu.
İnternet bankacılığına umumi kablosuz ağdan girmeyin!
Kişisel ve finansal bilgilerin korunması için tavsiyelerde de bulunan Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Her banka için aynı şifre kullanılmamalı, bankacılık işlemleri internet kafe gibi umumi bilgisayar kullanılan yerlerden değil şahsi bilgisayardan veya kendi akıllı telefonunuzdan yapılmalıdır. Akıllı telefondan internet bankacılığına giriyor iseniz umumi kablosuz ağdan değil GSM şirketinin hücresel verisini kullanarak işleminizi yapmanız daha güvenlidir. Akıllı telefon şifreleri çocuklarla paylaşılmamalı, akıllı telefonlarınız çocukların uzun süre kullanımına verilmemelidir.” dedi.
Dolandırıcılardan korunmak için tavsiyeler
Siber Güvenlik Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, bireylerin kendilerini korumaları için tavsiyelerde bulunarak, sözlerini şöyle tamamladı:
“Çok kısa sürede anormal kazançları sıfır risk ile vaat eden kişilere, ilanlara şüpheli yaklaşılmalıdır. Siyasi liderler, bakanlar asla bireysel yatırım tavsiyesi yapmaz. Bu tür videolara inanmamalıdır. Ekonomistler de genel olarak altın alınabilir der, ev alınabilir der, borsaya yönelin der ama borsadan şu firmanın hisselerini alın demez. Resmî lisansı olmayan, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onayı olmayan hiçbir yatırım platformuna para yatırmamalıdır. Sosyal medyadaki yatırım gruplarına güvenmemelidir. Arkadaşlık sitelerinde tanıştığınız kişileri çok iyi tanımadan yaptıkları yatırım tavsiyelerine temkinli yaklaşılmalıdır. Mağdur olunması halinde para yatırılması istenen hesaplara ait IBAN numarası ya da iletişime geçilen telefon numarası veya internet siteleri bilgileri belirtilerek savcılığa suç duyurusunda bulunulmalıdır. Bir avukattan hukuki destek alınabilir. Banka ile iletişime geçip işlem geri alınabilir mi araştırılabilir.”
Dolandırıcılar sosyal medyada sahte videolar yayınlıyor
Dolandırıcıların genellikle WhatsApp, Telegram, Instagram, X (Twitter) gibi platformlarda “özel yatırım grupları” kurduğunu anlatan Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, şöyle devam etti:
“İletişim kanalı olarak Skype da kullanılmaktadır. Kurbanlar özellikle genelde devlet büyüklerinin veya halkın güvenini kazanmış ekonomistlerin yapay zeka derin kurgu (deep fake) ile oluşturulmuş sahte reklam videoları yardımı ile bu gruplara yönlendirilmektedir. Bir kişinin bir WhatsApp grubuna dahil olması ya yöneticinin kişiyi gruba dahil etmesi ile olur veya yöneticinin ‘gruba dahil ol’ linki oluşturması sonucu kişinin kendisinin gruba girmesi ile olur. Ünlülerin sahte videolarında genelde kişinin kendisini gruba dahil edebilmesi imkanı verilmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, damadı Selçuk Bayraktar, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ekonomist Mahfi Eğilmez, Ekonomist İslam Memiş, bu şekilde gerçekte söylemedikleri cümleleri yapay zeka ve derin kurgu ile söylemiş gibi sahte videoları yayımlanan önemli kişilerden sadece bir kaçıdır. Genellikle ünlü kişilerin ağzından yatırım tavsiyesi verilmekte, belli hisse senetlerini almaları tavsiye edilmektedir.”
Kurbanlara “çok miktarda para kazanmış kişilerin” düzmece videoları izletiliyor
Bu gruplarda kurbanların, çok miktarda para kazanmış kişilerin düzmece videolarını izlediğini ve sözde yatırım uzmanlarının eğitim ve yatırım tavsiye videolarına rastladığını aktaran Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Gruba dahil olan kurban, burada çok miktarda yüksek miktarda paralar kazanmış kişilerin düzmece videolarını izleyecek, yine sözde yatırım uzmanlarının eğitim ve yatırım tavsiye videolarını bulacaktır. Genelde grup yöneticileri kendilerini analist, uzman ya da broker olarak tanıtmaktadır. Belli bir oryantasyon döneminden sonra kişi sözde yatırım uzmanınca aranarak sahte yatırım araçlarına yöneltilecektir.” diye konuştu.
Değersiz hisse senetleri kurbanlara büyük miktarlarda aldırılıyor
Borsa hisse senedi alımında da dolandırıcılık hadisesi gerçekleşebildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Dolandırıcılar değersiz bir hisse senedinden yüklü miktarda düşük fiyattan almıştır. Değersiz olan bu hisse senedinden kurbanlara büyük miktarlarda alım yaptırırken hisse senedi değer kazanır. Hisse senedi değeri yükselince dolandırıcılar yüksek miktardan hisselerini satarlar, kurbanlar ellerinde yüksek fiyattan alıp çok düşük fiyata düşmüş ve satın aldıkları fiyatı görmesi mümkün olmayan hisse senetleri ile kalırlar.” ifadesinde bulundu.
Sahte yatırım uygulamalarına da para topluyorlar
En sık karşılaşılan dolandırıcılık senaryolarına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, şunları kaydetti:
“Diğer bir senaryoda, WhatsApp grubuna giren kurban, oradaki sözde yatırım uzmanının yönlendirmesi ile sahte yatırım uygulamasını cep telefonuna indirir. Yatırım uzmanının söylediği hesaba yine söze uzmanın söylediği miktarda yatırır. Sahte yatırım uygulamasında yatırdığı miktar karşılığı hisse senedi veya altın gibi varlıkları gördüğünden kendini kazançta zanneder. Ancak arka planda sahte yatırım uzmanının söylediği hesaba gönderdiği para dolandırıcılar tarafından alınmış, karşılığında sahte yatırım uygulamasında karşılığı olmayan kayıtlar oluşturulmuştur. Mağdurun önce düşük miktar yatırıp sahte yatırım uygulamasında yatırdığı parayı bir ayda ikiye katladığı gösterildikten sonra asıl büyük parayı yatırması sağlanır. Mağdur kişi, parasını geçmek istediğinde vergi masrafı komisyon gibi şeyler söylenip büyük miktarda kesinti yapılır ancak kalan miktar bir türlü ödenmez. Ekside olduğu söylenir. Büyük miktar yatırıldığında ve mağdurda daha fazla kaynak kalmadığı hissedildiğinde dolandırıcı iletişimi keser. Bir diğer senaryo da arkadaşlık sitesinde tanışılan kişinin bir süre sonra karşı tarafı yatırım yapmaya yönlendirmesi şeklinde olur.”
Kimler risk altında?
Dolandırıcıların hedef kitlesine de işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Kurbanların arasında yeni emeklilik ikramiyesi almış ve senelerce çalışma sonucunda elde edebildiği miktarı artırmayı hedefleyen kişiler vardır. Elinde aylık harcamalarının haricinde parası olan, bankada parası olan, satıp paraya çevirecek mülkü olan herkes kurban kitlesinden olabilir. Özellikle borsaya yeni katılmayı düşünenler kurban kitlesinden olabilir. Kurbanların içerisinde borsada işlem yapmış tecrübeli kişiler de olabilir.” dedi.
Gençleri hızlı para kazanma vaadi ile kandırıyorlar
Teknolojiye yatkın olan genç kitlenin de kripto para ve hızlı para kazanma vaadinin kurbanı olabileceğini ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Finansal deneyimlerinin az olması kolay hedef olmaları sonucunu doğurur. Kendisine arkadaşlık sitelerinde ve uygulamalarında eş-arkadaş arayan kadın veya erkekler, belirli bir samimiyetin ardından yapılacak bir yatırım teklifini karşı tarafı kırmamak adına yaparak kurban durumuna düşebilir. Finans ve yatırım konusunda tecrübesi olmayanlar risk grubundadır. Eğitim seviyesi yüksek olsa bile finansal deneyimi az ise kişi kurban durumuna düşebilir. Sahte siteyi, site adresini, gelen eposta adresini ayırt edemeyen kişiler yine daha büyük risk altındadır. Kurban kitlesinin ana özellikleri: kısa sürede elindeki parayı katlama vaadine kapılmaları, kazanma isteklerinin vaad edilen şeyin gerçekliğini sorgulamaktan kendilerini alıkoyması, neyin mümkün olup olmadığı konusundaki mantık altyapısından geçici veya kalıcı olarak yoksun olmaları.” diye konuştu.
Adresi yok telefonu varsa dikkat!
Bireylerin yatırım tavsiyesi gibi mesajları alırken dikkat etmeleri gereken "kırmızı bayraklara” da dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Gerçek olamayacak kadar kısa sürede ve risksiz kazanç vaat ediliyor ise, yatırım uzmanı size istediğinde ulaşıyor ancak siz istediğinizde ona ulaşamıyor iseniz, kar ettiğinizde paranızı size vermiyor, türlü bahaneler üretiliyor ise, yani sistemden paranızı alıp çıkamıyor iseniz, sizi yatırım yapmakta acele etmeye zorluyorlar ise, sözde yatırım tavsiyecisinin sadece telefon numarası var, adresi yok ise dolandırılıyor olabilirsiniz.” uyarısında da bulundu.
İnternet bankacılığına umumi kablosuz ağdan girmeyin!
Kişisel ve finansal bilgilerin korunması için tavsiyelerde de bulunan Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, “Her banka için aynı şifre kullanılmamalı, bankacılık işlemleri internet kafe gibi umumi bilgisayar kullanılan yerlerden değil şahsi bilgisayardan veya kendi akıllı telefonunuzdan yapılmalıdır. Akıllı telefondan internet bankacılığına giriyor iseniz umumi kablosuz ağdan değil GSM şirketinin hücresel verisini kullanarak işleminizi yapmanız daha güvenlidir. Akıllı telefon şifreleri çocuklarla paylaşılmamalı, akıllı telefonlarınız çocukların uzun süre kullanımına verilmemelidir.” dedi.
Dolandırıcılardan korunmak için tavsiyeler
Siber Güvenlik Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, bireylerin kendilerini korumaları için tavsiyelerde bulunarak, sözlerini şöyle tamamladı:
“Çok kısa sürede anormal kazançları sıfır risk ile vaat eden kişilere, ilanlara şüpheli yaklaşılmalıdır. Siyasi liderler, bakanlar asla bireysel yatırım tavsiyesi yapmaz. Bu tür videolara inanmamalıdır. Ekonomistler de genel olarak altın alınabilir der, ev alınabilir der, borsaya yönelin der ama borsadan şu firmanın hisselerini alın demez. Resmî lisansı olmayan, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onayı olmayan hiçbir yatırım platformuna para yatırmamalıdır. Sosyal medyadaki yatırım gruplarına güvenmemelidir. Arkadaşlık sitelerinde tanıştığınız kişileri çok iyi tanımadan yaptıkları yatırım tavsiyelerine temkinli yaklaşılmalıdır. Mağdur olunması halinde para yatırılması istenen hesaplara ait IBAN numarası ya da iletişime geçilen telefon numarası veya internet siteleri bilgileri belirtilerek savcılığa suç duyurusunda bulunulmalıdır. Bir avukattan hukuki destek alınabilir. Banka ile iletişime geçip işlem geri alınabilir mi araştırılabilir.”
