Aralık 2019’da ilk defa Çin’in Wuhan şehrinde tespit edilen ve dünyaya hızla yayılan hastalık koronavirüs, corona virüs, coronavirus, Covid-19 ve Kovid-19 gibi farklı isimlerle karşımıza çıkıyor. İsim olarak karmaşa yaşamamak için mevcut hastalığa sebep olan virüsün aslında Kovid-19 (yabancı kaynaklarda Covid-19 olarak geçer) olarak adlandırıldığını ve bunun bir çeşit koronavirüs olduğunu belirtelim. Daha önce yaşanılan SARS ve MERS de bir çeşit koronavirüstü1. Kovid-19 tipi koronavirüs daha önce hayvanlarda olmasına rağmen insanlara ilk defa geçti. Henüz kesin olarak aşısı bulunamadı.

10 Mart 2020 Salı gecesi, Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca tarafından yapılan basın toplantısı ile ülkemizde ilk koronavirüs vakası ile karşılaştığımız açıklandı.

Geçtiğimiz hafta ülkemizde de ilk vakanın tespit edildiği Kovid-19 tipi koronavirüs ile ilgili bir kamuoyu araştırması yaptık. Yaptığımız araştırma şu ana kadar Türkiye genelinde ve en fazla kişiyle yapılan çalışma olması açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Araştırmamız 10-14 Mart 2020 tarihleri arasında Türkiye genelinde, 18 yaş üzeri 2397 kişinin katılımı ile online araştırma platformumuz benderimki.com üzerinde gerçekleştirildi.

Koronavirüs hakkında ne kadar bilgiliyiz?

Çok hızlı bulaştığı için kısa süre içinde tüm dünya ülkelerinde görülmeye başlandı. 16 Mart 2020 itibariyle dünya genelinde hayatını kaybeden kişi sayısı 6 bin 606’ya, teyit edilmiş hasta sayısı ise 167 bin 511’e yükselirken2; bu sayılar her geçen gün artmaya devam ediyor.

Peki ülke olarak koronavirüs hakkındaki bilgi düzeyimiz nasıl?

Katılımcıların %64’ü koronavirüs hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarını belirtirken, %35’i ise az da olsa bilgisi olduğunu belirtti. Koronavirüs hakkında hiç bilgisi olmayanların oranı ise %1’den daha az.

Koronavirüsle ilgili bilgileri nereden öğrendik?

Koronavirüs oldukça hızlı yayılabiliyor. Bu nedenle hastalığın kontrol altına alınabilmesi ve hayati risklerin engellenebilmesi için herkesin bu hastalık hakkında bilgili olması önemli.

Katılımcılara koronavirüs ile ilgili bilgiyi hangi kaynaklardan edindiklerini sorduğumuzda medya kanallarının bir kez daha ne kadar önemli etkisi olduğunu görüyoruz.

Koranavirüsle ilgili televizyondan bilgi edinenlerin oranı %63, sosyal medya kanallarından öğrenenlerin oranı ise %60 oldu. Uzman doktor yorumlarını takip edenlerin oranı %42 olurken, kendi başına araştırma yapanların oranı ise %41. Çevresindekilerden bilgi alanların oranı ise %30.

Koronavirüs belirtilerini biliyor muyuz?

Uzmanlar Kovid-19’un sebep olduğu hastalığın belli belirtileri olduğu üzerinde hemfikirler. Sağlık Bakanlığı’nın verdiği bilgilere göre ateş, nefes almakta zorluk ve öksürük gibi belirtiler varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor. Peki bu belirtileri tam olarak ve başka hastalıkların belirtileriyle karıştırmadan biliyor muyuz?

Katılımcıların %96’sı koronavirüsün belirtilerini bildiğini söyledi. Fakat Sağlık Bakanlığı tarafından paylaşılan belirtileri tam ve doğru bir şekilde tanımlayabilenlerin oranı yalnızca her 3 kişiden 1’i. Bu kişilerin haricinde yaklaşık olarak her 3 kişiden 1’i de hastalığın tüm belirtilerinin yanı sıra başka hastalık belirtilerini de ekledi. Geri kalanlar ise hastalık belirtilerini ya tam olarak bilmiyor ya da başka hastalık belirtileriyle karıştırıyor. Bu sonuç gösteriyor ki bazı kişilerde bilgi kirliliği oluşmuş.

Koronavirüs belirtilerinin görülme oranı ne?

Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamalara göre ülkemizde koronavirüse yakalanan hasta sayısında artış var. Kovid-19 tipi bu koronovirüsün kuluçka dönemi 14 gün. Uzmanların bahsettiği koronavirüs belirtilerinden herhangi birini son 1 ayda yaşadık mı?

Katılımcıların %79’u koronavirüs belirtilerinden herhangi birini geçirmediğini belirtti. %16’sı öksürük, %4’ü nefes darlığı ve % 4’ü ateş yaşadığını belirtti. Bu üç belirtiyi de yaşadığını belirtenlerin oranı ise %1. Fakat unutmayalım ki bu belirtiler soğuk algınlığı ve grip ile benzerlik göstermektedir. Doğru tanı için uzman sağlık personelinin teşhis koyması gerekmektedir.

Virüsten korunmak için hangi önlemleri alıyoruz?

Koronavirüsten korunmak için dünya genelinde ve ülkemizde önlemler arttırılmaya devam ediyor. Sağlık Bakanlığı’nın aldığı önlemlerin yanında şirketler de çalışanları için önlemler almaya başladı. Peki, bizler kendimiz için önlem alıyor muyuz?

Her 10 kişiden 1’i koronavirüsten korunmak için herhangi bir önlem almadığını belirtti. Oran azınlıkta gibi görünse de çok hızlı bulaşabilen ve hayati riskler taşıyabilen böyle bir hastalık için azımsanmayacak kadar yüksektir.

Önlem alanların uyguladıkları yöntemlerin oranları şu şekilde sıralandı:

Sürekli ellerimi yıkıyorum (su, sabun, alkol içerikli el dezenfektanı ile)	94%
İnsanlarla tokalaşmamaya, temas etmemeye çalışıyorum	82%
Bulunduğum kapalı yerleri sık sık havalandırıyorum	75%
Öksürme sırasında ağız ve burnumu tek kullanımlık bir mendille kapatıyorum	65%
Bağışıklık sistemimi güçlendirecek önlemler alıyorum	63%
Soğuk algınlığı veya grip hastası kişilerden 1 metre uzakta duruyorum	57%
Hasta olduğumda evde istirahat ediyorum	40%
Öksürük, ateş ve nefes darlığı şikayetim olduğunda doktora gidiyorum	34%
Hasta olduğumda maske takıyorum	28%
Hayvansal ürünler tüketmeden önce iyice pişiriyorum	27%

Bu cevapların yanı sıra kolonya ve sirke kullandığını belirtenler de görülüyor.
 

Yazımızın sonuna gelirken kendi sağlığımızın yanı sıra sevdiklerimizin ve toplumun genel sağlığını etkileyecek bu konuda, uzmanların yaptığı açıklamaların yakından takip edilmesini bir kere daha hatırlatıyoruz. Sağlık Bakanlığı tarafından paylaşılan aşağıdaki videoyu izleyerek koronavirüs hakkında alınması gereken tedbirleri öğrenebilirsiniz.